Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

vincire Macr

  • 1 tenaciter

    tenāciter, Adv. (tenax), I) festhaltend, fest, derb, premere, Ov.: vincire, Macr. – Compar., tenacius apprehendere, Val. Max., tenacius infigere, Macr. – Superl., quibus (vinculis) tenacissime tenebatur (bildl.). Augustin. conf. 9, 3, 5. – II) übtr., fest, zähe, beharrlich, miseros urgere, Ov. her. 3, 43. – Compar., psittacus dum in pullo est quae monstrata sunt et citius discit et retinet tenacius, Solin. 52, 44: quibus (cibis et somnis) domi forisque tenacius utebatur, Amm. 25, 4. § 4: tanto tenacius mediatori est inhaerendum, Augustin. de civ. dei 18, 18, 1. p. 278, 1 D.2 – Superl., omni isto apparatu tenacissime dissimulato, Apul. met. 5, 20.

    lateinisch-deutsches > tenaciter

  • 2 tenaciter

    tenāciter, Adv. (tenax), I) festhaltend, fest, derb, premere, Ov.: vincire, Macr. – Compar., tenacius apprehendere, Val. Max., tenacius infigere, Macr. – Superl., quibus (vinculis) tenacissime tenebatur (bildl.). Augustin. conf. 9, 3, 5. – II) übtr., fest, zähe, beharrlich, miseros urgere, Ov. her. 3, 43. – Compar., psittacus dum in pullo est quae monstrata sunt et citius discit et retinet tenacius, Solin. 52, 44: quibus (cibis et somnis) domi forisque tenacius utebatur, Amm. 25, 4. § 4: tanto tenacius mediatori est inhaerendum, Augustin. de civ. dei 18, 18, 1. p. 278, 1 D.2 – Superl., omni isto apparatu tenacissime dissimulato, Apul. met. 5, 20.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > tenaciter

  • 3 tenaces

    tĕnax, ācis, adj. [id.], holding fast, griping, tenacious.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    prensatque tenaci forcipe ferrum,

    Verg. A. 12, 404; 8, 453; cf.:

    dente tenaci Ancora fundabat naves,

    id. ib. 6, 3:

    vinclum,

    id. G. 4, 412; Ov. M. 11, 252:

    complexus,

    id. ib. 4, 377:

    lappa,

    id. P. 2, 1, 14:

    hedera arborem implicat,

    Cat. 61, 34:

    loca limosa tenacia gravi caeno,

    Tac. A. 1, 63:

    amplexus,

    App. M. 9, p. 219, 17:

    maltha, quae est res omnium tenacissima,

    Plin. 36, 24, 58, § 181.— With gen.:

    herba asperitate etiam vestium tenaci,

    Plin. 27, 5, 15, § 32. — Comp.:

    cutis tenacior capilli,

    Plin. 22, 22, 39, § 82.—
    b.
    Subst.: tĕnāces, ĭum, m., things that hold fast. i. e. bands, stalks, or pedicles of fruit, etc., Pall. Febr. 18, 1; 25, 9; id. Mart. 10, 4 and 9; id. Sept. 17.—
    B.
    In partic., holding fast to wealth, power, etc., griping, sparing, niggardly, stingy, tenacious (class.;

    syn. parcus): filius familias patre parco ac tenaci,

    Cic. Cael. 15, 36: He. Tenaxne pater ejus est? Phi. Immo edepol pertinax, Plaut. Capt. 2, 2, 39:

    parcus, truculentus, tenax,

    Ter. Ad. 5, 4, 12:

    eosdem restrictos et tenaces fuisse,

    Cic. Planc. 22, 54:

    non tenax in largitate,

    Spart. Car. 5.—With gen.:

    genus Quaesiti tenax,

    Ov. M. 7, 657.— Comp.:

    milites tenaciores eorum (armorum) in proelio,

    Suet. Caes. 67.—
    C.
    Transf., of things, that holds or sticks fast: jacere in tenaci gramine, that clings together, i. e. matted, Hor. Epod. 2, 24.— Sup.:

    glaebis tenacissimum solum,

    Plin. Ep. 5, 6, 10:

    cerae,

    sticky, viscid, Verg. G. 4, 161:

    turpe referre pedem nec passu stare tenaci,

    Ov. P. 2, 6, 21.— Comp.:

    pondere tenacior navis,

    Liv. 28, 30, 11:

    panicula glutino tenacior,

    Plin. 16, 36, 64, § 158.—
    II.
    Trop.
    A.
    Holding fast, retentive, firm, steadfast, persistent, tenacious (mostly poet. and in post-Aug. prose); usually joined with gen.:

    memoria tenacissima,

    Quint. 1, 1, 19:

    naturā tenacissimi sumus eorum, quae rudibus annis percepimus,

    id. 1, 1, 5:

    pertinacem ultra modum esse tenacem propositi,

    id. 11, 1, 90; so,

    propositi,

    Hor. C. 3, 3, 1; Ov. M. 10, 405:

    tenacem esse sui juris debet,

    Col. 1, 7, 2:

    disciplinae tenacissimus,

    Plin. Ep. 10, 85 (17):

    justitiae,

    Juv. 8, 25:

    ficti pravique (Fama),

    Verg. A. 4, 188:

    veri,

    Pers. 5, 48:

    amicitiarum,

    Vell. 2, 29, 3:

    exempli sui,

    id. 2, 84, 3 Ruhnk.:

    animi,

    Manil. 4, 165:

    longa tenaxque fides,

    Ov. Am. 2, 6, 14.—
    B.
    In a bad sense, stubborn, obstinate:

    equus contra sua vincla tenax,

    Ov. Am. 3, 4, 13; so,

    equus,

    Liv. 39, 25, 13;

    and in a lusus verbb.: si esses equos, esses indomabilis... nimis tenax es,

    Plaut. Cas. 4, 3, 13:

    cum video, quam sint mea fata tenacia, frangor,

    Ov. P. 1, 2, 63:

    ira Caesaris,

    id. ib. 1, 9, 28:

    morbi,

    Suet. Claud. 2.— Adv.: tĕnācĭter, closely, firmly, strongly, tightly, tenaciously.
    a.
    Lit.:

    pressisse tenaciter ungues,

    Ov. H. 9, 21:

    vincire,

    Macr. Somn. Scip. 1, 6.— Comp.:

    apprehendere,

    Val. Max. 7, 5, 2; Macr. S. 7, 3:

    habitare,

    Aug. Ep. 6.—
    b.
    Trop., persistently, firmly:

    urgere,

    Ov. H. 3, 43.— Comp., Sol. 52, § 44; Amm. 25, 4, 4.— Sup., App. M. 5, p. 167, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > tenaces

  • 4 tenax

    tĕnax, ācis, adj. [id.], holding fast, griping, tenacious.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    prensatque tenaci forcipe ferrum,

    Verg. A. 12, 404; 8, 453; cf.:

    dente tenaci Ancora fundabat naves,

    id. ib. 6, 3:

    vinclum,

    id. G. 4, 412; Ov. M. 11, 252:

    complexus,

    id. ib. 4, 377:

    lappa,

    id. P. 2, 1, 14:

    hedera arborem implicat,

    Cat. 61, 34:

    loca limosa tenacia gravi caeno,

    Tac. A. 1, 63:

    amplexus,

    App. M. 9, p. 219, 17:

    maltha, quae est res omnium tenacissima,

    Plin. 36, 24, 58, § 181.— With gen.:

    herba asperitate etiam vestium tenaci,

    Plin. 27, 5, 15, § 32. — Comp.:

    cutis tenacior capilli,

    Plin. 22, 22, 39, § 82.—
    b.
    Subst.: tĕnāces, ĭum, m., things that hold fast. i. e. bands, stalks, or pedicles of fruit, etc., Pall. Febr. 18, 1; 25, 9; id. Mart. 10, 4 and 9; id. Sept. 17.—
    B.
    In partic., holding fast to wealth, power, etc., griping, sparing, niggardly, stingy, tenacious (class.;

    syn. parcus): filius familias patre parco ac tenaci,

    Cic. Cael. 15, 36: He. Tenaxne pater ejus est? Phi. Immo edepol pertinax, Plaut. Capt. 2, 2, 39:

    parcus, truculentus, tenax,

    Ter. Ad. 5, 4, 12:

    eosdem restrictos et tenaces fuisse,

    Cic. Planc. 22, 54:

    non tenax in largitate,

    Spart. Car. 5.—With gen.:

    genus Quaesiti tenax,

    Ov. M. 7, 657.— Comp.:

    milites tenaciores eorum (armorum) in proelio,

    Suet. Caes. 67.—
    C.
    Transf., of things, that holds or sticks fast: jacere in tenaci gramine, that clings together, i. e. matted, Hor. Epod. 2, 24.— Sup.:

    glaebis tenacissimum solum,

    Plin. Ep. 5, 6, 10:

    cerae,

    sticky, viscid, Verg. G. 4, 161:

    turpe referre pedem nec passu stare tenaci,

    Ov. P. 2, 6, 21.— Comp.:

    pondere tenacior navis,

    Liv. 28, 30, 11:

    panicula glutino tenacior,

    Plin. 16, 36, 64, § 158.—
    II.
    Trop.
    A.
    Holding fast, retentive, firm, steadfast, persistent, tenacious (mostly poet. and in post-Aug. prose); usually joined with gen.:

    memoria tenacissima,

    Quint. 1, 1, 19:

    naturā tenacissimi sumus eorum, quae rudibus annis percepimus,

    id. 1, 1, 5:

    pertinacem ultra modum esse tenacem propositi,

    id. 11, 1, 90; so,

    propositi,

    Hor. C. 3, 3, 1; Ov. M. 10, 405:

    tenacem esse sui juris debet,

    Col. 1, 7, 2:

    disciplinae tenacissimus,

    Plin. Ep. 10, 85 (17):

    justitiae,

    Juv. 8, 25:

    ficti pravique (Fama),

    Verg. A. 4, 188:

    veri,

    Pers. 5, 48:

    amicitiarum,

    Vell. 2, 29, 3:

    exempli sui,

    id. 2, 84, 3 Ruhnk.:

    animi,

    Manil. 4, 165:

    longa tenaxque fides,

    Ov. Am. 2, 6, 14.—
    B.
    In a bad sense, stubborn, obstinate:

    equus contra sua vincla tenax,

    Ov. Am. 3, 4, 13; so,

    equus,

    Liv. 39, 25, 13;

    and in a lusus verbb.: si esses equos, esses indomabilis... nimis tenax es,

    Plaut. Cas. 4, 3, 13:

    cum video, quam sint mea fata tenacia, frangor,

    Ov. P. 1, 2, 63:

    ira Caesaris,

    id. ib. 1, 9, 28:

    morbi,

    Suet. Claud. 2.— Adv.: tĕnācĭter, closely, firmly, strongly, tightly, tenaciously.
    a.
    Lit.:

    pressisse tenaciter ungues,

    Ov. H. 9, 21:

    vincire,

    Macr. Somn. Scip. 1, 6.— Comp.:

    apprehendere,

    Val. Max. 7, 5, 2; Macr. S. 7, 3:

    habitare,

    Aug. Ep. 6.—
    b.
    Trop., persistently, firmly:

    urgere,

    Ov. H. 3, 43.— Comp., Sol. 52, § 44; Amm. 25, 4, 4.— Sup., App. M. 5, p. 167, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > tenax

  • 5 tenaciter

    tenāciter [ tenax ]
    1) крепко, сильно ( vincire Macr); цепко ( pressisse O)
    2) упорно, упрямо ( dissimulare Ap)

    Латинско-русский словарь > tenaciter

  • 6 capillus

    căpillus, i, m. [st2]1 [-] cheveu, chevelure. [st2]2 [-] poil de la barbe. [st2]3 [-] poil des animaux. [st2]4 [-] filaments des plantes.    - capillus promissus, Caes. BG. 5, 14: cheveux longs.    - capillum promittere, Liv.: laisser pousser ses cheveux.    - capillos a fronte retroagere, Quint.: rejeter sess cheveux en arrière.    - compti capilli, Cic. Pis. 25: cheveux bien peignés.    - capillus Veneris: cheveu de Vénus, capillaire.    - capillorum animalia, Plin.: poux ou lentes.    - mollior cuniculi capillo, Catul.: plus mou qu'un poil de lapin. --- cf. Col. 9, 10, 1; Pall. Jun. 7, 7; Gell. 12, 1, 15; Pers. 3, 10; Macr. S. 5, 11.—
    * * *
    căpillus, i, m. [st2]1 [-] cheveu, chevelure. [st2]2 [-] poil de la barbe. [st2]3 [-] poil des animaux. [st2]4 [-] filaments des plantes.    - capillus promissus, Caes. BG. 5, 14: cheveux longs.    - capillum promittere, Liv.: laisser pousser ses cheveux.    - capillos a fronte retroagere, Quint.: rejeter sess cheveux en arrière.    - compti capilli, Cic. Pis. 25: cheveux bien peignés.    - capillus Veneris: cheveu de Vénus, capillaire.    - capillorum animalia, Plin.: poux ou lentes.    - mollior cuniculi capillo, Catul.: plus mou qu'un poil de lapin. --- cf. Col. 9, 10, 1; Pall. Jun. 7, 7; Gell. 12, 1, 15; Pers. 3, 10; Macr. S. 5, 11.—
    * * *
        Capillus, capilli. Plin. Cheveul.
    \
        Capillus in hoedis. Gel. Poil.
    \
        Capillorum animalia. Plin. Poulx.
    \
        Capillorum defluuium vel profluuium. Cheute de cheveuls.
    \
        Albescens capillus. Hora. Qui devient blanc, Qui grisonne de vieillesse.
    \
        Asperi capilli. Horat. Rudes.
    \
        Compositus capillus. Plaut. Perruque bien agencee, bien peignee et testonnee.
    \
        Compti capilli. Cic. Accoustrez, Attifez.
    \
        Demissi. Ouid. Pendant.
    \
        Horrens capillus. Pli. iunior. Chevelure hideuse et mal peignee.
    \
        Humens. Ouid. Mouillé, Moite.
    \
        Immissi per humerum vtrunque capilli. Ouid. Pendant sur les deux espaules.
    \
        Incincti philyra capilli. Ouid. Liez, Troussez.
    \
        Inflati. Ouid. Soufflez du vent.
    \
        Passus capillus. Terent. Cheveuls espars, ou espandus, qui ne sont point troussez, cheveuls desliez. Quand une femme est deschevelee.
    \
        Praecincti flore capilli. Ouid. Sur lesquels est assis un chapeau de fleurs.
    \
        Rudibus dare legem capillis. Seneca. Agencer et accoustrer ses cheveuls.
    \
        Sparsi per colla capilli. Ouid. Espars, Estendus.
    \
        Sparsi rore capilli. Ouid. Arrousez de rousee.
    \
        Vittati. Ouid. Couvers d'une coeffe, Coeffez.
    \
        Agitat aura capillos intonsos. Horat. Le vent fait voleter les longs cheveuls.
    \
        Capillo conscindere mulierem. Terent. Tirer aux cheveuls.
    \
        Disiicere capillos. Ouid. Troubler, Mesler, Descheveler.
    \
        In capillum inuolare. Terent. Empoigner aux cheveuls.
    \
        Medicare. Ouid. Teindre, Farder.
    \
        Ornandis operosa capillis. Ouid. Qui prend grand'peine à accoustrer les cheveuls.
    \
        Pectere capillos matutinos. Ouid. Se peigner au matin.
    \
        Petere capillos vnguibus. Ouid. Prendre aux cheveuls.
    \
        Resoluta capillos. Ouid. Deschevelee.
    \
        Rigent capilli metu. Ouid. Se dressent.
    \
        Vincire capillos vitta. Seneca. Coeffer, Trousser en une coeffe.
    \
        Capillus, pro caesarie. Cic. La perruque.
    \
        Capillus caprarum. Macrob. Le poil des chevres, qui leur est comme la laine aux brebis.

    Dictionarium latinogallicum > capillus

  • 7 altus

    1.
    altus, a, um, participle from alo., lit., grown or become great, great (altus ab alendo dictus, Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. the Germ. gross with the Engl. grow), a polar word meaning both high and deep.
    A.
    Seen from below upwards, high.
    I.
    Lit.: IN ALTOD MARID PVCNANDOD, etc., Columna Duilii; so, maria alta, Liv. Andron. ap. Macr. S. 6, 5, 10; id. ib. ap. Prisc. p. 725 P.: aequor, Pac. ap. Varr. L. L. 7, § 23 Müll.: parietes, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44:

    sub ramis arboris altae,

    Lucr. 2, 30:

    acervus,

    id. 3, 198 al.:

    columellam tribus cubitis ne altiorem,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    altior illis Ipsa dea est colloque tenus supereminet omnes,

    taller, Ov. M. 3, 181:

    altis de montibus,

    Verg. E. 1, 83:

    umbras Altorum nemorum,

    Ov. M. 1, 591 al. —With the acc. of measure:

    clausi lateribus pedem altis,

    a foot high, Sall. H. Fragm. 4, 39 Gerl.; cf. Lind. C. Gr. I. p. 215.—With gen.:

    triglyphi alti unius et dimidiati moduli, lati in fronte unius moduli,

    Vitr. 4, 3:

    majorem turrim altam cubitorum CXX.,

    id. 10, 5:

    alta novem pedum,

    Col. 8, 14, 1:

    singula latera pedum lata tricenum, alta quinquagenum,

    Plin. 36, 13, 19, § 4.—
    II.
    Trop., high, lofty, elevated, great, magnanimous, high-minded, noble, august, etc.:

    altissimus dignitatis gradus,

    Cic. Phil. 1, 6, 14; so id. Clu. 55; id. Dom. 37.—Of mind or thought:

    te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

    Cic. Tusc. 2, 4, 11:

    homo sapiens et altā mente praeditus,

    highminded, id. Mil. 8:

    qui altiore animo sunt,

    id. Fin. 5, 20, 57 al. —So of gods, or persons elevated in birth, rank, etc.;

    also of things personified: rex aetheris altus Juppiter,

    Verg. A. 12, 140:

    Apollo,

    id. ib. 10, 875:

    Caesar,

    Hor. C. 3, 4, 37:

    Aeneas, i. e. deā natus,

    id. S. 2, 5, 62:

    Roma,

    Ov. Tr. 1, 3, 33:

    Carthago,

    Prop. 2, 1, 23 al. —Of the voice, high, shrill, loud, clear:

    Conclamate iterum altiore voce,

    Cat. 42, 18:

    haec fatus altā voce,

    Sen. Troad. 196:

    altissimus sonus,

    Quint. 11, 3, 23 (cf.:

    vox magna,

    Ov. Tr. 4, 9, 24; Juv. 4, 32).— Subst.: altum, i, n., a height:

    sic est hic ordo (senatorius) quasi propositus atque editus in altum,

    on high, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 98:

    aedificia in altum edita,

    Tac. H. 3, 71:

    quidquid in altum Fortuna tulit, ruitura levat,

    Sen. Agam. 100.—Esp.
    (α).
    (Sc. caelum.) The height of heaven, high heaven, the heavens:

    ex alto volavit avis,

    Enn. Ann. 1, 108:

    haec ait, et Maiā genitum demisit ab alto,

    Verg. A. 1, 297.—Still more freq.,
    (β).
    (Sc. mare.) The high sea, the deep, the sea: rapit ex alto navīs velivolas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 224:

    ubi sumus provecti in altum, capiunt praedones navem illam, ubi vectus fui,

    Plaut. Mil. 2, 1, 39; so id. Men. 1, 2, 2; id. Rud. prol. 66; 2, 3, 64:

    terris jactatus et alto,

    Verg. A. 1, 3:

    in altum Vela dabant,

    id. ib. 1, 34:

    collectae ex alto nubes,

    id. G. 1, 324:

    urget ab alto Notus,

    id. ib. 1, 443 al.:

    alto mersā classe,

    Sil. 6, 665:

    ab illā parte urbis navibus aditus ex alto est,

    Cic. Verr. 2, 5, 32:

    in alto jactari,

    id. Inv. 2, 31, 95:

    naves nisi in alto constitui non poterant,

    Caes. B. G. 4, 24:

    naves in altum provectae,

    id. ib. 4, 28: scapha in altum navigat, Sall. Fragm.—So in the plur.:

    alta petens,

    Verg. A. 7, 362.— Trop.:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    Plaut. As. 1, 3, 6:

    imbecillitas... in altum provehitur imprudens,

    Cic. Tusc. 4, 18, 42:

    te quasi quidam aestus ingenii tui in altum abstraxit,

    id. de Or. 3, 36, 145.—
    B.
    Seen from above downwards, deep, profound.
    I.
    Lit. (hence sometimes opp. summus): Acherusia templa alta Orci, salvete, Enn. ap. Varr. L. L. 7, 2, 81; Cic. Tusc. 1, 21, 48:

    quom ex alto puteo sursum ad summum escenderis,

    Plaut. Mil. 4, 4, 14:

    altissimae radices,

    Cic. Phil. 4, 5:

    altae stirpes,

    id. Tusc. 3, 6, 13:

    altissima flumina,

    Caes. B. C. 3, 77:

    altior aqua,

    id. ib. 1, 25:

    alta theatri Fundamenta,

    Verg. A. 1, 427:

    gurgite in alto,

    in the deep whirlpool, id. E. 6, 76:

    altum vulnus,

    id. A. 10, 857; Petr. 136; Sen. Troad. 48:

    altum totā metitur cuspide pectus,

    Sil. 4, 292; so id. 6, 580 al.:

    unde altior esset Casus,

    Juv. 10, 106.—With the abl. of measure:

    faciemus (scrobes) tribus pedibus altas,

    Pall. Jan. 10, 3.—
    II.
    Trop. (more freq. in and after the Aug. per.), deep, profound:

    somno quibus est opus alto,

    Hor. S. 2, 1, 8; so Liv. 7, 35:

    sopor,

    Verg. A. 8, 27:

    quies,

    id. ib. 6, 522:

    silentium,

    id. ib. 10, 63; Quint. 10, 3, 22:

    altissima tranquillitas,

    Plin. Ep. 2, 1:

    altissima eruditio,

    id. ib. 4, 30:

    altiores artes,

    Quint. 8, 3, 2.— Subst.: altum, i, n., the depth, i. e. what is deep or far removed:

    ex alto dissimulare,

    Ov. Am. 2, 4, 16:

    non ex alto venire nequitiam, sed summo, quod aiunt, animo inhaerere,

    Sen. Ira, 1, 16 med. al.—Hence, ex alto repetere, or petere, in discourse, to bring from far; as P. a., farfetched:

    quae de nostris officiis scripserim, quoniam ex alto repetita sunt,

    Cic. Fam. 3, 5:

    quid causas petis ex alto?

    Verg. A. 8, 395 (cf.:

    alte repetere in the same sense,

    Cic. Sest. 13; id. Rep. 4, 4, and v. al. infra).—
    C.
    Poet., in reference to a distant (past) time: cur vetera tam ex alto appetissis discidia, Agamemno? Att. ap. Non. 237, 22 (altum: vetus, antiquum, Non.); cf. Verg. G. 4, 285.—With the access. idea of venerable (cf. antiquus), ancient, old:

    genus alto a sanguine Teucri,

    Verg. A. 6, 500:

    Thebanā de matre nothum Sarpedonis alti,

    id. ib. 9, 697;

    genus Clauso referebat ab alto,

    Ov. F. 4, 305:

    altā gente satus,

    Val. Fl. 3, 202:

    altis inclitum titulis genus,

    Sen. Herc. Fur. 338.— Adv.: altē, and very rarely altum, high, deep (v. supra, altus, P. a. init.).
    A.
    High, on high, high up, from on high, from above (v. altus, P. a., A.).
    I.
    Lit.:

    alte ex tuto prospectum aucupo,

    Att. Trag. Rel. p. 188 Rib.:

    colomen alte geminis aptum cornibus,

    id. ib. p. 221:

    alte jubatos angues,

    Naev. ib. p. 9:

    jubar erigere alte,

    Lucr. 4, 404:

    roseā sol alte lampade lucens,

    id. 5, 610:

    in vineā ficos subradito alte, ne eas vitis scandat,

    Cato, R. R. 50:

    cruentum alte extollens pugionem,

    Cic. Phil. 2, 12, 28: non animadvertis cetarios escendere in malum alte, ut perspiciant pisces? Varr. ap. Non. 49, 15:

    (aër) tollit se ac rectis ita faucibus eicit alte,

    Lucr. 6, 689:

    dextram Entellus alte extulit,

    Verg. A. 5, 443:

    alte suras vincire cothurno,

    high up, id. ib. 1, 337:

    puer alte cinctus,

    Hor. S. 2, 8, 10, and Sen. Ep. 92:

    unda alte subjectat arenam,

    Verg. G. 3, 240:

    Nihil tam alte natura constituit, quo virtus non possit eniti,

    Curt. 7, 11, 10: alte maesti in terram cecidimus, from on high, Varr. ap. Non. 79, 16:

    eo calcem cribro succretam indito alte digitos duo,

    to the height of two fingers, Cato, R. R. 18, 7; so Col. R. R. 5, 6, 6.— Comp.:

    quae sunt humiliora neque se tollere a terrā altius possunt,

    Cic. Tusc. 5, 13, 37:

    tollam altius tectum,

    id. Har. Resp. 15, 33:

    altius praecincti,

    Hor. S. 1, 5, 5:

    pullus in arvis altius ingreditur,

    Verg. G. 3, 75:

    caput altius effert,

    id. ib. 3, 553:

    altius atque cadant imbres,

    id. E. 6, 38 ubi v. Forb.:

    altius aliquid tenere,

    Sen. Q. N. 1, 5.— Sup.: [p. 96] cum altissime volāsset (aquila), Suet. Aug. 94.—
    II.
    Trop.:

    alte natus,

    Albin. 1, 379 (cf.: altus Aeneas, supra, P. a., A. II.):

    alte enim cadere non potest,

    Cic. Or. 28, 98:

    video te alte spectare,

    id. Tusc. 1, 34, 82; id. Rep. 6, 23, 25.— Comp.:

    altius se efferre,

    Cic. Rep. 6, 23, 25; 3, 3, 4:

    altius irae surgunt ductori,

    Verg. A. 10, 813:

    altius aliquid agitare,

    Cels. 1 prooem.:

    attollitur vox altius,

    Quint. 11, 3, 65:

    verbis altius atque altius insurgentibus,

    id. 8, 4, 27.— Sup.:

    Ille dies virtutem Catonis altissime illuminavit,

    Vell. 2, 35:

    ingenium altissime adsurgit,

    Plin. Ep. 8, 4.—
    B.
    Deep, deeply (v. altus, P. a. B.).
    I.
    Lit.:

    ablaqueato ficus non alte,

    Cato, R. R. 36:

    ferrum haud alte in corpus descendere,

    Liv. 1, 41:

    alte vulnus adactum,

    Verg. A. 10, 850; Ov. M. 6, 266; Curt. 4, 6, 18; Cels. 5, 26, 30:

    timidum caput abdidit alte,

    Verg. G. 3, 422:

    alte consternunt terram frondes,

    deeply strew, id. A. 4, 443:

    ut petivit Suspirium alte!

    Plaut. Cist. 1, 1, 58 (cf.:

    ingentem gemitum dat pectore ab imo,

    Verg. A. 1, 485):

    inter cupam pertundito alte digitos primorīs tres,

    Cato, R. R. 21, 2:

    minimum alte pedem,

    Col. de Arb. 30.— Comp.:

    ne radices altius agant,

    Col. 5, 6, 8:

    terra altius effossa,

    Quint. 10, 3, 2:

    cum sulcus altius esset impressus,

    Cic. Div. 2, 23, 50:

    frigidus imber Altius ad vivum persedit, Verg G. 3, 441: tracti altius gemitus,

    Sen. Ira, 3, 4, 2.— Sup.:

    (latronibus gladium) altissime demergo,

    App. M. 2, 32.—
    II.
    Trop., deeply, profoundly, far, from afar:

    privatus ut altum Dormiret,

    Juv. 1, 16:

    alte terminus haerens,

    Lucr. 1, 77:

    longo et alte petito prooemio respondere,

    Cic. Clu. 21, 58:

    ratio alte petita,

    Quint. 11, 1, 62:

    alte et a capite repetis, quod quaerimus,

    Cic. Leg. 1, 6, 18; id. Rep. 4, 4, 4; id. Sest. 13, 31.— Comp.:

    qui altius perspiciebant,

    had a deeper insight, Cic. Verr. 1, 7, 19:

    quae principia sint, repetendum altius videtur,

    must be sought out more deeply, id. Off. 1, 16:

    altius repetitae causae,

    Quint. 11, 1, 62:

    de quo si paulo altius ordiri ac repetere memoriam religionis videbor,

    Cic. Verr. 4, 105:

    Hisce tibi in rebus latest alteque videndum,

    Lucr. 6, 647:

    altius supprimere iram,

    Curt. 6, 7, 35:

    altius aliquem percellere,

    Tac. A. 4, 54:

    altius metuere,

    id. ib. 4, 41:

    altius animis maerere,

    id. ib. 2, 82:

    cum verbum aliquod altius transfertur,

    Cic. Or. 25, 82:

    Altius omnem Expediam primā repetens ab origine famam,

    Verg. G. 4, 285;

    so,

    Tac. H. 4, 12:

    altius aliquid persequi,

    Plin. 2, 23, 31, § 35:

    hinc altius cura serpit,

    id. 4, 11, 13, § 87.— Sup.:

    qui vir et quantus esset, altissime inspexi,

    Plin. Ep. 5, 15, 5.
    2.
    altus, ūs, m. [alo], a nourishing, support:

    terrae altu,

    Macr. S. 1, 20 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > altus

  • 8 manus

    1. manus, ūs, f. (griech. μάρη, ahd. munt), die Hand, I) eig. u. bildl.: A) im allg.: manus dextera, Cic., Ggstz. laeva, Cic., od. sinistra, Nep.: manus hostilis, Plaut.: manus callosa, Sen. – abrumpere manibus ramos, Ov.: abscīdere manus, Suet.: abstinere manus, Liv., manus ab alqo, Cic., ab alcis pecuniis, Cic., a se, Cic., manus alieno, Cato: accedere ad manum od. ad manus, an die H. herangehen, v. Tieren = auf den Ruf kommen und aus der H. fressen, Cic. u. Varro (v. Menschen s. no. B, 2): accipere puerum in manum, Iustin.: accipere alqd manibus, Cic.: adire alci manum, s. 2. adeo no. I, 1: manus adhibere genibus, beim Flehen, Ov., pomis, um sie zu pflücken, Sen. poët.: manus adhibere vectigalibus, bildl., Hand anlegen an usw. = sie berauben, Cic.: admovere manus religiose (mit frommer Scheu). Liv.: admovere manum od. manus alci rei od. ad alqd, s. admoveo no. I: afferre manus, s. affero no. II A: affingere mundo nec manus nec pedes nec alia membra, Cic.: amittere manibus, Plaut., e od. de manibus, Cic. u. Liv.: apponere manus ad os, um nicht zu laut zu reden, Cael. in Cic. ep.: apprehendere manum osculandi causā, Suet.: armare manus, s. armo no. II, 2, a: haec asserere utrāque manu complexuque toto, gern, Mart.: cohibere manus ab alieno, Plaut., manum, oculos, animum ab auro gazaque regis, Cic.: collidere
    ————
    manus, Quint.: complodere manus, Quint, saepius manus, v. Zornigen, Sen.: comprimere manum, manus, s. comprimo no. II, 1, a: conferre ferrum et manus, zum Kampfe, Cic.: continere manum intra pallium, Quint.: continere vix ab alqo manus ac tela, Cic.: porrigere mutuas in gratiam manus, Sen. rhet.: manum dare alci, die H. reichen, Quint.: manus dare, bildl., sich ohne fernere Gegenwehr ergeben, sich für überwunden bekennen, nachgeben, Caes., Cic. u.a. (vgl. Burm. Ov. her. 17, 260. Bünem. Lact 5, 1, 3): so auch victas manus dare, Ov., manus dedere, Verg.: dare alci alqd in manum, Ter.: deponere alqd de manibus, Cic.: dimittere (ex) manibus, s. dimitto: ducere alqm manu, Verg. u. (bildl.) Cic.: elabi e manu, e manibus, s. elabor: elabi de manibus (bildl.), ein Spielball des Zufalls werden, Cic.: emittere manu, e u. de manibus, s. emitto no. II. – esse in manibus, α) in den Händen sein, oratio est in manibus, man hat sie in der Hand, man kann sie lesen, sie ist bekannt, Cic.: poet, in manibus Mars ipse, ihr habt den M. gleichs. in euren Händen (= jetzt hängt der Erfolg des Kampfes ganz von eurer Tapferkeit ab), Verg. β) in Arbeit sein, liber mihi est in manibus, unter der Feder, Cic. γ) nahe sein, gegenwärtig sein, Caes. u. Verg.: sed ecce in manibus vir et praestantissimo ingenio et flagranti studio, C. Gracchus, siehe, da steht vor uns ein Mann usw., da sind wir (in der
    ————
    Aufzählung) gekommen an einen Mann usw., Cic. δ) jetzt vorgehen, attendere, quae sunt in manibus, Cic.: quia vindemiae in manibus, ich mit der W. zu tun habe, Plin. ep. – alci in manu esse, in jmds. Kräften stehen, jmdm. möglich sein, Komik. (s. Lorenz Plaut. most. 577), tibi id in manu est ne fiat, Ter. – eximere alci e manu manubrium, s. manubrium: extendere manus suas, Ov. u. Lact., manum infesto pollice, Quint.: extorquere sicam de manibus, Cic.: fugere e manibus, Cic.: habere in manibus alqm, jmd. auf den H. tragen, Cic.: habere in manibus alqd, etwas unter den Händen (in der Arbeit) haben, Cic.: laevam tunicis inserere manum, Ov.: iactare manus, beim Tanze, Prop. u. Ov., beim Deklamieren, Quint.: lavare manus, Cic. (u. sprichw., manus manum lavat, eine Hand wäscht die andere, Sen. apoc. 9, 6. Petron. 45, 13): ostende huc manum dexteram, Plaut.: ponere alqd de manibus, Cic.: porrigere manum, s. porrigo: prehendere alcis manum, Cic., alqm manu, Cic.: premere manu spongiam plenam aquai (= aquae) ac siccare, Lucr.: proferre ambas manus, Plaut.: regere manum alcis manu superimpositā, Quint.: sumere vas in manus, Cic.: sustinere alqd porrectis manibus, Cic.: tangere alcis manum, jmdm. an den Puls fühlen, Sen.: non potest beneficium manu tangi, ist nicht handgreiflich, Sen.: tendere manus, s. tendo: tenere manu, dexterā manu, utrisque manibus, teneri manu,
    ————
    manibus (bildl.), s. teneo: tollere manus, s. tollo: alqm venerari manu, seine Verehrung durch Handkuß bezeichnen (indem man die eigene Hand küßt und diesen Kuß dem anderen zuwirft), Tac.: versare manu exemplaria Graeca, Hor.: alcis rei causā ne manum quidem vertere, die Hand nicht umdrehen einer Sache wegen, d.i. sich nicht die mindeste Mühe geben, Cic. de fin. 5, 93: u. so quid de me Mezentius sentiat, manum non vorteris, wirst du keine H. umwenden (wird dir gleichgültig sein), Apul. apol. 56: vincire manus post tergum, Liv., post terga, Verg., manus laxe, Liv. – Besondere Verbindungen, in denen manus im Abl. oder mit Praepp. steht: a) von der Nähe, in Verbindgg. wie victoriam in manibus videre, Cic.: ad manum, bei der Hand, zur Hand, esse, Liv. u. Fronto, habere, Quint., intueri, Plin.: habere ad manum scribae loco, Nep.: servum sibi habere ad manum, zum Privatsekretär, Cic.: dah. librarius ad manum, zur Hand, zum persönlichen Dienste, Corp. inscr. Lat. 6, 9523. – b) sub manu od. manum, bei der Hand (in der Nähe), Planc. in Cic. ep.: dah. leicht, ohne Mühe, sogleich, Sen. u. Suet. – c) de manu, α) mit eigener Hand, facere, Cic.: u. so bl. manu parere sibi letum, Verg. β) aus eigener Hand, d. i auf eigene Kosten, Colum. γ) de manu in manum tradere, aus unserer Hand in eines anderen Hand, Cic. – d) plenā manu, mit voller, (geldvoller) Hand,
    ————
    Tibull.: bildl., liberaliter et plenā manu faciam, Sen. contr.: plenā manu scapulas eius verberavit, mit voller (breiter) H., Petron.: plenā manu alcis laudes in astra tollere = jmdm. reichliches Lob spenden, Cic. – e) manibus pedibusque od. manibus pedibus (griech. πυξ καὶ λάξ), mit Händen u. Füßen, d.i. mit allen Kräften, mit aller Anstrengung, Ter. Andr. 161 u. 676. – f) per manus, α) mit den Händen, trahere, Caes.: per manus servulae servatus, durch ihren Dienst, Cic. β) von Hand zu Hand, Liv.: bildl., traditae per manus religiones, vom Vater auf den Sohn und von diesem auf den Enkel usw., Liv. – g) prae manu, vor die Hand, zur Hand, in Bereitschaft, esse, Plaut.: si paulum dederis prae manu, vor die Hand, in die Hand, zum Anfange der Wirtschaft, Ter.: habere prae manu, ICt.: si liber est prae manibus, bei der Hand, Gell. – h) inter manus, α) mit den Händen, auferri, Cic.: proferri, Caes. β) unter den Händen, in den Händen, Cael. in Cic. ep.: inter manus habere, eine schriftl. Arbeit unter den H. haben, Plin. ep. γ) inter manus esse, handgreiflich sein (= vor Augen liegen), Verg. – i) sub manus, unter den Händen, succedere, Plaut. – k) manibus aequis, mit gleichen Vorteilen, mit gleichem Glücke (im Kampfe), nach unentschiedenem Kampfe, bellum nox intempesta diremit, Enn. ann. 167: dirimere pugnam, Liv.: abscedere, Tac.: so auch aequā manu discedere, Sall. Cat.
    ————
    39, 4 (Ggstz. superiorem discedere). – l) a manu servus, Schreiber, Sekretär, Suet. Caes. 74, 1 (vgl. Corp. inscr. Lat. 6, 8409 u. 9534): u. so liberta a manu, Suet. Vesp. 3. – m) brevi manu, sogleich, ohne Verzögerung, ICt.: hingegen longā manu, langsam, ICt. – n) illotis manibus, s. illotus. – o) manum de tabula! eig. die Hand vom Gemälde! sprichw. = genug! es sei genug! Cic. ep. 7, 25, 1.
    B) insbes.: 1) die Faust = die persönliche Tapferkeit, die bewaffnete Hand, manu fortis, Nep.: manu promptus, Sall.: manu sternere alqm, Verg.: manu vincere, Ov.: manu capere urbes, Sall.: usu manuque, Caes.: committere manum Teucris, handgemein werden (im Kampf), Verg. (vgl. confero u. consero). – 2) das Handgemenge, die Tätlichkeit, Gewalttätigkeit, ad od. in manum venire, Liv. u. Plin. pan., od. ad manum accedere, Nep., zum Handgemenge kommen, handgemein werden: so auch in manus venire, Liv.: pugna iam ad manus venerat, man war handgemein geworden, Liv.: res venit ad manum, Cic.: proelium in manibus facere, im Handgemenge kämpfen, Sall.: continere manus ab alqo, Ov.: manibus temperare, es nicht zu Tätlichkeiten kommen lassen, Liv.: vim et manus afferre, zu Gewalt u. Gewalttätigkeiten schreiten, Cic.: Armeniae manum afferre, A. angreifen, Vell.: alci od. alci rei (zB. regnis) manum od. manus inicere, Gewalt antun, Sen. u. Val. Max.: manu (mit
    ————
    bewaffneter Hand) vindicare iniurias, Sall.: u. so vindicandum in eos... non manu neque vi, verum (sondern) etc., Sall.: ebenso per manus libertatem retinendam, Sall. – 3) (Abl. manu) von der Kunst od. Anwendung der Kunst, v. Bemühung u. Händearbeit, manu quaerere (erwerben), Cic.: bes. im Ggstz. zu dem, was von Natur ist = durch Händearbeit, durch die Kunst, piscina manu facta, Varro: portus od. canales manu facti, Cic. u. Sen.: congesta manu oppida, Verg.: manu sata, Getreide von Menschen gesät, Caes.: arbusculae manu cultae, künstlich gezogene, Fronto: urbs manu munitissima, Cic.: postea credo additas moles manuque adiutum, ut etc., und es sei durch die Kunst nachgeholfen, Liv. – übtr., auf gesuchte, künstliche Weise (vgl. Lipsius Sen. ad Marc. 19, 2. p. 122 ed. 4.), morbi, quos manu fecimus, Sen.: quidam liberos eiurant et orbitates manu faciunt, Sen.: oratio fucata et manu facta (affektierte), Sen. – 4) die Hand = Macht, Gewalt, haec non sunt in manu nostra, Cic.: omnes, quorum in alterius manu vita posita est, Cic.: iuxta deos in tua manu posita est, Tac.: in vestra manu situm est (in eurer H. liegt es) m. indir. Fragesatz, Sall., m. folg. Infin., Apul.: dah. manu mittere od. emittere, s. manumitto u. emitto. – convenire in manum, s. convenio no. I, A, b, β (Bd. 1. S. 1656).
    II) meton.: 1) die Hand, d.i. Arbeit des Künstlers
    ————
    u. jedes Arbeitenden, prima, Quint.: extrema, letzte Hand, d.i. Vollendung und Vervollkommnung einer Arbeit, extrema manus non accessit eius operibus, Cic.: so auch summa manus, Sen., ultima manus, Ov.: aptius a summa conspiciare manu, laß dich lieber sehen, wenn du völlig geputzt bist, Ov.: manus pretium, s. manupretium. – 2) die Hand eines Schreibenden, die Handschrift, u. die des Künstlers in den bildenden Künsten, der Stil u. dgl., alia, Cic.: Alexidis manum amabam, Cic.: redii ad meam manum, nun schreibe ich selbst, Cic.: manum emittere, die Hand (Handschrift) von sich geben, ICt.: falso manum eius imitatus, Eutr.: manus Praxitelis, Werk des Praxiteles, Mart.: artificum manus miratur, Verg. – 3) der Wurf im Würfelspiele, si quas manus remisi, Würfe (= deren Gewinn) geschenkt habe, Aug. b. Suet. Aug. 71, 3. – 4) der Handgriff, totas artis manus, machinas omnes ardenter exercet, übtr. = alle Kniffe u. Ränke, Apul. met. 3, 16. – 5) in der Fechtkunst, der Hieb, Stich, Stoß (vgl. Spalding Quint. 5, 13, 54. p. 386 sq.), prima (die Prime), secunda (der Nachstoß), tertia, Quint.: manum exigere, anbringen, Quint.
    III) übtr.: 1) der Rüssel des Elefanten, Cic. u.a. – 2) die Vorderfüße des Bären, Plin.: des Affen, Plin. – 3) die Zweige der Bäume, Stat. u. Pallad. – 4) manus ferrea, ein eiserner, an einer Kette befestigter
    ————
    Haken, um feindliche Schiffe zu entern, der Enterhaken (vgl. harpago), Caes., Liv. u.a. – 5) (wie χείρ) die Schar (im üblen Sinne die Rotte, Bande), a) übh.: bonorum, Cic.: Iudaeorum, Cic.: coniuratorum, Cic.: manus bicorpor, von den Zentauren, Cic. poët. – insbes., Leute = Arbeiter zum Schiffsbau, Verg. Aen. 11, 329. – b) eine bewaffnete Schar, eine Abteilung, magna, Cic.: parva, Sall.: firma, Cic.: nova (Ggstz. veteres copiae), Caes.: manum facere, Cic.: manum conducere, Caes.: manum cogere, Caes. – Archaist. Genet. manuis, *Varro sat Men. 423. – Dat. manu, Prop. 1, 11, 12; vgl. Prisc. 7, 88. – vulg. Formen nach der 2. Deklin., Abl. mano, Corp. inscr. Lat. 3, 88: Akk. Plur. manos, Itala (Taurin.) Marc. 9, 34. Itala (Clar.) 1. Timoth. 2, 8.
    ————————
    2. mānus, a, um (archaist. Wort), gut, gütig, angef. bei Varro LL. 6, 4. Macr. sat. 1, 3, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 139; 2, 268. Isid. orig. 5, 30, 14. Vgl. Cerus manus.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > manus

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»